Günümüz modern Türkiye’sinde Maliye Bakanlığı bünyesinde Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından tespit ve denetleme çalışmalarını yürütüldüğü tüm vergi sistemlerine ilişkin gerçekleştirilen vergi kesintilerinin temelini gelir vergisi kesintileri oluşturmaktadır. Gelir vergisi kanununun 94.maddesinde yer alan kesinti oranları üzerinden gerçek kişi gelirlerinde gelir vergisi kesintileri uygulanmaktadır. Özellikle Türkiye’de çalışan vatandaşların elde etmiş oldukları kazançlar üzerinde belirlenmiş olan gelir vergisi kesinti oranları dahilinde gelir vergisi kesintileri gerçekleştirilmektedir.
Ücretliler için belirlenen gelir vergisi ödeme tutarları, gelir vergisi ve kümülatif gelir vergisi matrahları belirlenmesinin ardından uygulanmaktadır. Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından her yıl için özel şartlar çerçevesinde belirlenen gelir vergisi kanununun 94.maddesinde yer alan kesinti oranları kapsamında ücretlilerin elde etmiş oldukları kazançlar üzerinden gelir vergisi kesintileri gerçekleştirilmektedir. Bu kapsamda uygulanacak gelir vergisi kesintileri için oranının ne kadar olarak uygulanacağı kazançların elde edildiği dönem içerisinde uygulanmakta olan gelir vergisi tarifeleri ve oranları büyük bir önem taşımaktadır. Çalışanların gelir vergisi ve kümülatif gelir vergisi matrahının gerektirdiği gelir vergisi oranı, gelir vergisi tarifelerinin yasal düzenleme esasına dayanmaktadır.
Günümüz Türkiye’sinde gerçek kişilerin elde etmekte oldukları kazançların hangi tutarlarda gelir vergisine tabi tutulacağı, yasal hükümlülüklerle düzenlenmektedir. Bu kapsamda da gerçek kişilerin bu gelirlerinin gelir vergisi kapsamı altında olup, olmayacağı ve hangi esaslar dahilinde vergi kesintilerinin gerçekleştirileceği, vergi hukuku düzenlemeleri göz önünde bulundurularak Gelir İdaresi Başkanlığı bünyesinde belirlenmektedir. Özellikle sigortalı olarak çalışma yaşamında yer alan vatandaşların almış oldukları ücretlerde net ve brüt oranları bulunurken, net oran devlet tarafından brüt maaş oranı üzerinde gerçekleştirilen gelir vergisi kesintisi ve ek olarak damga vergisi kesintisinin ardından kalan net orandır. Bu net maaş oranı, vatandaşın gelir vergisi ve damga vergisi kesintilerinden sonra alacağı maaş oranıdır.
2016 yılı için Gelir Vergisi Kanununun 94. Maddesinde yer alan kesinti oranları tablosu ise aşağıdaki gibidir;
| (3946 sayılı Kanunun 22 nci maddesiyle değişen madde. Yürürlük; 1.1.1994)
Kamu idare ve müesseseleri, iktisadî kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar. 1. Hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), 103 ve 104 üncü maddelere göre, 2.Yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden (4369 sayılı Kanunun 81/C-8 maddesiyle değişen ibare. Yürürlük; 1.1.1999) (Noterlere(1) serbest meslek faaliyetlerinden dolayı yapılan ödemeler hariç); a) 18’inci madde kapsamına giren serbest meslek işleri dolayısıyla yapılan ödemelerden, (2009/14592 sayılı B.K.K. ile % 17. Yürürlük; 3.2.2009)(2) b) Diğerlerinden, (2009/14592 sayılı B.K.K. ile %20. Yürürlük; 3.2.2009)(3) 3. 42 nci madde kapsamına giren işler dolayısıyla bu işleri yapanlara (kurumlar dahil) ödenen istihkak bedellerinden, (2009/14592 sayılı B.K.K. ile “42 nci madde kapsamına giren işler dolayısıyla bu işleri yapanlara ödenen istihkak bedellerinden % 3” Yürürlük; 3.2.2009)(4) 4. Dar mükellefiyete tabi olanlara, telif ve patent haklarının satışı dolayısıyla yapılan ödemelerden, (2009/14592 sayılı B.K.K. ile %20. Yürürlük; 3.2.2009) (4) 5. a) 70 inci maddede yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden, (5) b) (5035 Sayılı Kanunun 48/4-d maddesiyle değişen ibare. Geçerlilik; 01.01.2004, Yürürlük; 02.01.2004)Vakıflar (mazbut vakıflar hariç)(6) ve derneklere ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden,(7) c) Kooperatiflere ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden,(8) (6322 sayılı kanunun 10.maddesiyle eklenen alt bent; Yürürlük 15.06.2012)d) Yabancı devletlere, yabancı kamu idare ve kuruluşları ile uluslararası kuruluşlara ait diplomatik statüsü bulunmayan gayrimenkullerin kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden (2009/14592 sayılı B.K.K. Madde 1/5 ile; “a) 70 inci maddede yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden % 20, b) Vakıflar (mazbut vakıflar hariç) ve derneklere ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden % 20,” Yürürlük; 3.2.2009) 6. a) Dağıtılsın veya dağıtılmasın Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 8 inci maddesinin 4 numaralı bendinin; i) (a), (c) ve (d) bentlerinde yazılı kazançlardan, (9) ii) (b) alt bendinde yazılı kazançlardan,(9) b)(4842 sayılı Kanunun 12 nci maddesiyle değişen alt bent. Yürürlük; 24.04.2003) i) Tam mükellef kurumlar tarafından; tam mükellef gerçek kişilere, gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara ve bu vergilerden muaf olanlara dağıtılan, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarından (kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı sayılmaz.) (10) ii) Tam mükellef kurumlar tarafından; dar mükellef gerçek kişilere, dar mükellef kurumlara (Türkiye’de bir işyeri veya daimi temsilci aracılığıyla kâr payı elde edenler hariç) ve gelir ve kurumlar vergisinden muaf olan dar mükelleflere dağıtılan, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarından (Kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı sayılmaz.), (10) iii) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (4) numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iradının ana merkeze aktarılan tutarı üzerinden, (11) (12) (2009/14592 sayılı B.K.K. Madde 1/6 ile; “a) Tam mükellef kurumlar tarafından; tam mükellef gerçek kişilere, gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara ve gelir vergisinden muaf olanlara dağıtılan, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarından (kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı sayılmaz.) % 15, b) Tam mükellef kurumlar tarafından; dar mükellef gerçek kişilere ve gelir vergisinden muaf olan dar mükelleflere dağıtılan, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarından (kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı sayılmaz) % 15,” Yürürlük; 3.2.2009) c) (5035 Sayılı Kanunun 49/2 maddesiyle yürürlükten kaldırılan alt bent. Geçerlilik; 01.01.2004, Yürürlük; 02.01.2004)(13) 7- 75 inci maddenin ikinci fıkrasının 5 numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratlarından (5228 sayılı Kanunun 29 uncu maddesiyle değiştirilen parantez içi ibare. Yürürlük; 01.01.2005) (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar ile tam mükellef kurumlara ödenenler dahil) (14) a) Devlet tahvili faizlerinden, (15) b) Hazine bonosu faizlerinden, (15) c) (4369 sayılı Kanunun 48 inci maddesiyle değiştirilen bent. Yürürlük; 29.7.1998) Toplu Konut İdaresi,(6322 sayılı kanunun 10.maddesiyle değişen ibare; Yürürlük 15.06.2012)28/3/2002 tarihli ve 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanuna göre kurulan varlık kiralama şirketleri(39) ve Özelleştirme İdaresi’nce çıkarılan menkul kıymetlere sağlanan gelirlerden(16), (15) d) Nama yazılı tahvil faizlerinden, (17) e) Hamiline yazılı tahvil faizlerinden,(17) f) (5582 sayılı Kanunun 29 uncu maddesiyle eklenen bent Yürürlük; 06.03.2007) İpotek finansmanı kuruluşları ve konut finansmanı kuruluşları tarafından ihraç edilen ipotekli sermaye piyasası araçlarından elde edilen kâr payı ve faiz gelirlerinden, g) Diğerlerinden, (17) (2009/14592 sayılı B.K.K. Madde 1 ile; “7. 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (5) numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratlarından (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar dahil) a) Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlere sağlanan gelirlerden % 0, (2011/1854 sayılı BKK ile değişen alt bent) b) Diğerlerinden; ba) Tam mükellef kurumlar tarafından yurt dışında ihraç edilen tahvillerin; i) Vadesi 1 yıla kadar olanlardan elde edilen faizlerinden % 10, ii) Vadesi 1 yıl ile 3 yıl arası olanlardan elde edilen faizlerinden % 7, iii) Vadesi 3 yıl ile 5 yıl arası olanlardan elde edilen faizlerinden % 3, iv) Vadesi 5 yıl ve daha uzun olanlardan elde edilen faizlerinden %0, bb) Tam mükellef varlık kiralama şirketleri tarafından yurt dışında ihraç edilen kira sertifikalarının; i) Vadesi 1 yıla kadar olanlara sağlanan gelirlerden % 10, ii) Vadesi 1 yıl ile 3 yıl arası olanlara sağlanan gelirlerden % 7, iii) Vadesi 3 yıl ile 5 yıl arası olanlara sağlanan gelirlerden % 3, iv) Vadesi 5 yıl ve daha uzun olanlara sağlanan gelirlerden %0, bc) (ba) ve (bb)’de belirtilenler dışında kalanlar için % 10, (18)” Yürürlük; 1/1/2006 tarihinden önce ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilen gelirlere uygulanmak üzere, 3.2.2009) (19) 8. Mevduat faizlerinden (5228 sayılı Kanunun 29 uncu maddesiyle değiştirilen parantez içi ibare. Yürürlük; 01.01.2005) (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar ile tam mükellef kurumlara ödenenler dahil);(14) a) Döviz tevdiat hesaplarına yürütülen faizler ile özel finans kurumlarınca döviz katılma hesaplarına ödenen kar paylarından, (20) b)Nama yazılı mevduat hesaplarına yürütülen faizlerden, (20) c) Hamiline yazılı mevduat hesaplarına yürütülen faizlerden, (20) d) Diğerlerinden, (21) (2009/14592 sayılı B.K.K. Madde 1 ile; “8. Mevduat faizlerinden (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar dahil) % 15,” Yürürlük; 3.2.2009) (22) 9. 75 inci maddenin ikinci fıkrasının 12 numaralı bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından (5228 sayılı Kanunun 29 uncu maddesiyle değiştirilen parantez içi ibare. Yürürlük; 01.01.2005) (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar ile tam mükellef kurumlara ödenenler dahil) (14) a) Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kâr paylarından, (23) b) Kâr ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kâr paylarından, (23) c) Özel finans kurumlarınca kâr ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kâr paylarından, (23) (2009/14592 sayılı B.K.K. Madde 1 ile; “9. 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (12) numaralı bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar dahil) % 15,” Yürürlük; 3.2.2009) (22) 10.a) 6322 sayılı kanunun 10. maddesiyle değişen alt bent; Yürürlük 01.07.2012) Başbayiler hariç olmak üzere, 14/3/2007 tarihli ve 5602 sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanunda tanımlanan şans oyunlarına ilişkin olarak; bilet, kupon ve benzerlerini satanlara, düzenlenen her türlü bahis ve şans oyunlarının oynatılmasına aracılık edenlere, diğer kişilerce çıkartılan bu nitelikteki biletleri satanlara yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemelerden (2012/3322 sayılı B.K.K. ile %15 Yürürlük; 01.07.2012)(40)
11. (4108 sayılı Kanunun 23 üncü maddesiyle değişen bent. Yürürlük; 1.8.1995) Çiftçilerden satın alınan ziraî mahsuller ve hizmetler için yapılan ödemelerden;(27) a) Hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsulleri için, i) Ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınanlar için (2009/14592 sayılı B.K.K. ile % 1. Yürürlük; 3.2.2009)(28), ii)(i) alt bendi dışında kalanlar için (2009/14592 sayılı B.K.K. ile % 2. Yürürlük; 3.2.2009)(28), b) Diğer ziraî mahsuller için, i) Ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınan zirai mahsuller için (2009/14592 sayılı B.K.K. ile %2. Yürürlük; 3.2.2009)(28), ii) (i) alt bendi dışında kalanlar için (2009/14592 sayılı B.K.K. ile % 4. Yürürlük; 3.2.2009)(28), c) Ziraî faaliyet kapsamında ifa edilen hizmetler için, i) Orman idaresine veya orman idaresine karşı taahhütte bulunan kurumlara yapılan ormanların ağaçlandırılması, bakımı, kesimi, ürünlerin toplanması, taşınması ve benzeri hizmetler için (2009/14592 sayılı B.K.K. ile %2. Yürürlük; 3.2.2009)(28), ii)Diğer hizmetler için (2009/14592 sayılı B.K.K. ile %4. Yürürlük; 3.2.2009)(28), d) (4697 sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle eklenen bent. Yürürlük; 10.07.2001) Çiftçilere yapılan doğrudan gelir desteği ve alternatif ürün ödemeleri için, (2009/14592 sayılı B.K.K. ile %0. Yürürlük; 3.2.2009)(29) 12. PTT acenteliği yapanlara, bu faaliyetleri nedeniyle ödenen komisyon bedeli üzerinden, (2009/14592 sayılı B.K.K. ile %20. Yürürlük; 3.2.2009)(30) 13. (4108 sayılı Kanunun 23 üncü maddesiyle değişen bent. Yürürlük; 1.8.1995) (4369 sayılı Kanunun 81/C-8 inci maddesiyle değişen ibare. Yürürlük; 1.1.1999) Esnaf muaflığından(31) yararlananlara mal ve hizmet alımları karşılığında yapılan ödemelerden,(32) (28) “13. Esnaf muaflığından yararlananlara mal ve hizmet alımları karşılığında yapılan ödemelerden, a) (06.06.2012 tarih ve 2012/3322 sayılı BKK ile değişen alt bent, Yürürlük; 30.06.2012) 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (6) ve (8) numaralı bentlerinde yer alan emtia bedelleri veya bu emtianın imalinde ödenen hizmet bedelleri üzerinden %2 (42) b) Hurda mal alımları için % 2, c) Diğer mal alımları için % 5,
Yürürlük; 3.2.2009) 14. 75 inci maddenin ikinci fıkrasının 14 numaralı bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından (5228 sayılı Kanunun 29 uncu maddesiyle değiştirilen parantez içi ibare. Yürürlük; 01.01.2005) (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar ile tam mükellef kurumlara ödenenler dahil) (14) (33) (2009/14592 sayılı B.K.K. Madde 1 ile; “14. 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (14) numaralı bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar dahil) % 15,” Yürürlük; 3.2.2009) (22) 15. (4697 sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle eklenen bent. Yürürlük; 07.10.2001) a) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (a) alt bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından, (2009/14592 sayılı B.K.K. ile %15. Yürürlük; 3.2.2009)(34) b) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (b) alt bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından, (2009/14592 sayılı B.K.K. ile %10. Yürürlük; 3.2.2009)(34) c) (6327 sayılı Kanunun 9 ncu maddesiyle kaldırılan alt bent. Yürürlük; 29.08.2012)(43) 16. (6327 sayılı kanunun 9.maddesiyle eklenen bent; Yürürlük 29.08.2012) a) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (16) numaralı bendinin (a) alt bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından (2012/3571 sayılı B.K.K. ile %15. Yürürlük; 29/8/2012 tarihinden geçerli olmak üzere 06.09.2012), b) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (16) numaralı bendinin (b) alt bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından (2012/3571 sayılı B.K.K. ile %10. Yürürlük; 29/8/2012 tarihinden geçerli olmak üzere06.09.2012), c) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (16) numaralı bendinin (c) alt bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından (2012/3571 sayılı B.K.K. ile %5. Yürürlük; 29/8/2012 tarihinden geçerli olmak üzere06.09.2012), 17. 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (17) numaralı bendi kapsamındaki menkul sermaye iratlarından, % 25 vergi tevkifatı yapılır. (5615 sayılı Kanunun 6 ncı maddesiyle eklenen bent. Yürürlük; 04.04.2007) Vergilendirme rejiminin, Türk vergi sisteminin sahip olduğu vergilendirme kapasitesi ile en az aynı düzeyde bir vergilendirme imkânı sağlayıp sağlamadığı ve bilgi değişiminde bulunup bulunmadığı hususu da göz önünde bulundurulmak suretiyle, Bakanlar Kurulunca ilan edilecek ülkelerde yerleşik veya faaliyette bulunanlara (Türkiye’de yerleşik olanların bu ülkelerde bulunan işyerleri dahil) nakden veya hesaben yapılan veya tahakkuk ettirilen her türlü ödemeler üzerinden, bu ödemelerin verginin konusuna girip girmediğine veya ödeme yapılanın mükellef olup olmadığına bakılmaksızın % 30 oranında vergi kesintisi yapılır. Emsaline uygun fiyatlarla satın alınan mal ve iştirak hisseleri için yapılan ödemeler, emsaline uygun fiyatlarla, deniz ve hava ulaştırma araçlarının kiralanması için yapılan ödemeler ile yapılan işin tamamlanabilmesi bakımından zorunluluk arz eden geçiş ücreti, liman ücreti gibi ödemeler üzerinden yapılacak kesinti oranını; her bir ödeme türü, faaliyet konusu ya da sektör itibarıyla ayrı ayrı belirlemeye, sıfıra kadar indirmeye veya kanunî seviyesine kadar getirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Yurt dışındaki finans kuruluşlarından temin edilen borçlanmalara ilişkin anapara, faiz ve kâr payı ödemeleri ile sigorta ve reasürans ödemeleri üzerinden bu fıkra uyarınca vergi kesintisi yapılmaz. Tüccar, serbest meslek erbabı ve çiftçilerin yukarıdaki hükümlere göre yapacakları tevkifat; ticari, mesleki ve zirai işleriyle ilgili ödemelerine münhasırdır. Yukarıdaki bentlerde yazılı vergi tevkifatının yapılmasında 96 ncı madde hükmü göz önünde tutulur. (4842 sayılı Kanunun 12 nci maddesiyle değişen fıkra. Yürürlük; 24.04.2003) Bu maddenin (6) numaralı bendinin (a) alt bendine göre üzerinden vergi tevkifatı yapılan kurum kazancından kâr payı alanlara, tevkif suretiyle alınan vergi red ve iade olunmaz.(35) Bakanlar Kurulu, bu maddede yer alan tevkifat nispetini, her bir ödeme ve gelir için ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye veya bir katına kadar artırmak suretiyle yeniden tespit etmeye yetkilidir. Bu yetki; – Tam ve dar mükellefler ile gerçek ve tüzel kişiler itibariyle, -(6322 sayılı kanunun 10.maddesiyle değişen ibare; Yürürlük 15.06.2012)6, 7, 8, 9 ve 17 numaralı(41)bentlerde yer alan kazanç ve iratlardan; mevduat veya menkul kıymetin vadesi, menkul kıymetlerin türleri ile bankalar ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan aracı kurumlar arasındaki borsa para piyasasında değerlendirilen paralara ödenen faizler için,(36) – 6 numaralı bendin (b) alt bendinde yer alan menkul sermaye iratları kapsamına giren Devlet tahvili, Hazine bonosu faizleri ve Toplu Konut İdaresi ile Kamu Ortaklığı İdaresi’nce çıkartılan menkul kıymetlerin gelirlerine isabet eden kısım için (bu kısım, bu faiz ve gelirlerin toplam kurum hasılatı içindeki payına göre hesaplanır), – (4108 sayılı Kanunun 23 üncü maddesiyle değişen alt bent. Yürürlük; 1.8.1995) 11 numaralı bent gereğince zirai mahsul bedelleri üzerinden yapılacak vergi tevkifatında, zirai mahsulün ticaret borsalarında tescil ettirilerek satılıp satılmadığına veya destekleme kapsamında alım yapan kurumlar ile diğerlerine, zirai faaliyet kapsamında ifa edilen hizmetler için de faaliyetin türü ve niteliğine, münhasıran zirai alet ve makinalarla verilen hizmetlere veya zirai işletmenin başka kişilerin işlerinde kullandırılmak suretiyle yapılmasına göre,(37) – (4108 sayılı Kanunun 23 üncü maddesiyle değişen alt bent. Yürürlük; 1.8.1995) 13 numaralı bentte yer alan ödemelerde ödeme yapılan kişilerin mükellef olup olmadıklarına, ödemenin konusunun emtia veya hizmet alımı, emtia ve hizmet alımının birlikte olmasına, iş grupları, iş nev’ileri, sektörler ve emtia gruplarına göre,(38) (6327 sayılı kanunun 9.maddesiyle eklenen paragraf; Yürürlük 29.08.2012)- Birinci fıkranın (15) ve (16) numaralı bentlerinde yer alan menkul sermaye iratlarından; prim ve katkı paylarının, ücretin safi tutarı ile ticari kazancın tespitinde veya diğer gelir unsurlarına ilişkin gelir vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılıp yapılmadığına, indirim konusu yapılması halinde indirime esas süreye, Devlet katkısı elde edilip edilmediğine veya Devlet katkısı elde edilen süreye, sigortalı ve katılımcıların kalış sürelerine ve ayrılma biçimlerine göre, Farklı oranlar tespit edilmek suretiyle de kullanılabilir. Bakanlar Kurulu, bu maddede yer alan tevkifat nispetini, kara, deniz ve hava ulaştırması işiyle iştigal eden dar mükellefler için, ülkeler itibariyle ve karşılıklı olmak şartıyla, ayrı ayrı veya topluca sıfıra kadar indirmeye veya bir katına kadar artırmak suretiyle yeniden tespit etmeye yetkilidir. (4761 sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle eklenen fıkra. Yürürlük; 01.07.2002) Maliye Bakanlığı, vergiye tâbi işlemlere taraf veya aracı olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabilir.
DİPNOTLAR (1) (Değişmeden önceki şekli) 69 uncu maddede yazılı olanlara ve noterlere (2) Önceki hadler için;99/13230, 93/5148, 2003/6577 sayılı B.K.K.’lara bakınız (3) Önceki hadler için; 99/13646, 99/13623, 93/5148, 2003/6577, 2006/11449 sayılı B.K.K.’lara bakınız. (4) Önceki hadler için; 93/5148, 2003/6577, 2006/11449 sayılı B.K.K.’lara bakınız (5) Önceki hadler için; 99/13646, 99/12623, 96/8955, 95/6529, 93/5148, 2003/6577, 2006/11449 sayılı B.K.K.’lara bakınız. (6) (Değişmeden önceki şekli)Vakıflar (7) Önceki hadler için; 95/6424, 93/5148, 2003/6577, 2006/11449 sayılı B.K.K.’lara bakınız. (8) Önceki hadler için; 96/8955, 95/6429, 93/5148, 2003/6577, 2006/11449 sayılı B.K.K.’lara bakınız. (Kurumlar için bakınız; 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 1 inci maddesinin birinci fıkrası ile aynı Kanunun 15 ve 30 uncu maddeleri uyarınca yayımlanan 2009/14593 ve 2009/14594 sayılı B.K.K.’ları.) (9) Önceki hadler için; 93/5148, 2003/6577 sayılı B.K.K.’lara bakınız (Kurumlar için bakınız; 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 1 inci maddesinin birinci fıkrası ile aynı Kanunun 15 ve 30 uncu maddeleri uyarınca yayımlanan 2009/14593 ve 2009/14594 sayılı B.K.K.’ları.) (10) Önceki hadler için; 2003/5590, 2003/6577, 2006/10731 sayılı B.K.K.’lara bakınız (11) Önceki hadler için; 2003/5590, 2003/6577, 2006/10731 sayılı B.K.K.’lara bakınız (Kurumlar için bakınız; 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 1 inci maddesinin birinci fıkrası ile aynı Kanunun 15 ve 30 uncu maddeleri uyarınca yayımlanan 2009/14593 ve 2009/14594 sayılı B.K.K.’ları.) (12) (Değişmeden önceki şekli) b) (4369 sayılı Kanunun 48 inci maddesiyle, 1999 hesap dönemi kurum kazançlarından başlamak üzere değişen bent. Yürürlük; 01.01.1999) , i) Kurumlar vergisinden istisna kazançlara isabet eden kısım düşüldükten sonra, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının 1, 2 ve 3 numaralı bentlerinde yazılı kar paylarından (Karın sermayeye ilavesi kar dağıtımı sayılmaz.) (kurumlar ile gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara ve muaf olanlara ödenenler dahil), 1) Halka açık anonim şirketlerde, (99/13230 sayılı B.K.K. ile %5. Geçerlilik; 1.9.1999, Yürürlük; 25.8.1999)(Önceki hadler için, 93/5148 sayılı B.K.K. ile %10.) 2) Diğerlerinde, (99/13230 sayılı B.K.K. ile %15. Geçerlilik; 1.9.1999, Yürürlük; 25.8.1999) (Önceki hadler için99/13230 sayılı B.K.K. ile %15, 95/7593, 93/5148 sayılı B.K.K.’lar ile %20.) ii) (4605 sayılı Kanunun 4 üncü maddesiyle değişen bent. Yürürlük; 30.11.2000) Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin (1) numaralı bendinde yer alan iştirak kazançları istisnasından yararlanan kazançlar hariç, yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançlar dahil olmak üzere; dağıtılsın dağıtılmasın, kurumlar vergisine tabi kurumların, kurumlar vergisinden müstesna kazanç ve iratlarından (İstisna uygulamasının zarar doğurması halinde bu zarara isabet eden tevkifat, istisnadan kaynaklanan zararın indirildiği dönemde yapılır. Tevkifat uygulamasında mahsup edilen zarar tutarının öncelikle istisna uygulamasından kaynaklandığı kabul edilir.), [(Değişmeden önceki şekli) Dağıtılsın dağıtılmasın kurumlar vergisine tabi kurumların, Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin 1 numaralı bendi dışında kalan kurumlar vergisinden müstesna kazanç ve iratlarından,] (2000/1689 sayılı B.K.K. ile %18. Yürürlük; 8.12.2000) (Önceki hadler için 99/13230 sayılı B.K.K. ile %15, 95/7593, 93/5148 sayılı B.K.K.’lar ile %20.) iii) Dağıtılsın dağıtılmasın Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının 4 numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratlarından indirim ve istisnalar düşüldükten sonra kalan kısmından, (99/13230 sayılı B.K.K. ile %15. Geçerlilik; 1.9.1999, Yürürlük; 25.8.1999)(Önceki hadler için, 93/5148 sayılı B.K.K. ile %20.) Bu alt bendin (i) ve (ii) alt bentleri uyarınca yapılan tevkifat, beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisine mahsup edilemez. (13) (Kaldırılmadan önceki şekli) c) (4369 sayılı Kanunun 48 inci maddesiyle eklenen alt bent. Yürürlük; 1.1.1999) Vakıflar ve derneklerin (kanunla kurulan dernek ve vakıflar ile sendikalar, meslek odaları ve bunların üst kuruluşları, borsalar ve siyasi partiler hariç), iktisadi işletmelerinden elde edilenler dışında kalan ve tevkifata tabi tutulmamış olan her türlü gelirlerinden (dernek ve vakıflara kuruluşları sırasında tahsis edilen sermaye, üyelerine emeklilik aylık ve ikramiyesi vermek üzere çalışan vakıfların aidat gelirleri hariç, sıfır oranlı tevkifata tabi tutulmuş gelirleri ile bağış ve yardımlar dahil); i – Bakanlar Kurulu’nca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve kamu menfaatlerine yararlı sayılan dernekler için (Bu bent gereğince yapılan tevkifat binde birden fazla olamaz) (2003/6577 sayılı B.K.K. ile %0. Yürürlük; 1.1.2004) ii – Diğer vakıf ve dernekler için (Bu bent gereğince yapılan tevkifat yüzde birden fazla olamaz), (2003/6577 sayılı B.K.K. ile %0. Yürürlük; 1.1.2004) (Önceki hadler için; 98/12225 sayılı B.K.K.’ya bakınız.) (14) (Değiştirilmeden önceki şekli) (4369 sayılı Kanunun 48 inci maddesiyle değiştirilen parentez içi hüküm. Yürürlük; 29.7.1998) (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar ile tam mükellef kurumlara ödenenler dahil) (15) Önceki hadler için; 98/11794, 97/14121, 96/8955, 96/8635, 94/5255, 2003/6577 sayılı B.K.K.’lara bakınız. (16) (Değiştirilmeden önceki şekli) c) Toplu Konut İdaresi ile Kamu Ortaklığı İdaresince çıkarılan menkul kıymetlere sağlanan gelirlerden (17) Önceki hadler için; 96/8955, 96/8635, 94/5255, 2003/6577 sayılı B.K.K.’lara bakınız. (18) Önceki hadler için; 2009/14592 sayılı B.K.K.’da değişiklik yapan 2010/1182 ve 2011/1854 sayılı B.K.K.’lara bakınız. (19) (Bakınız; Gelir Vergisi Kanununun geçici 67 nci maddesi uyarınca yayımlanan 2006/10731, 2008/14272, 2009/14580, 2010/926 sayılı B.K.K.’ları; Kurumlar için, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 1 inci maddesinin birinci fıkrası ile aynı Kanunun 15 ve 30 uncu maddeleri uyarınca yayımlanan 2009/14593 ve 2009/14594 sayılı B.K.K.’ları.) (20) Önceki hadler için; 2001/2847, 2000/1713, 99/13646, 99/13230, 96/8955, 2000/1713, 2001/2847, 2003/6577 sayılı B.K.K.’lara bakınız. (21) Önceki hadler için; 96/8955, 98/11465, 98/11593, 2002/4369, 2003/6577 sayılı B.K.K.’lara bakınız. (22) (Bakınız; Gelir Vergisi Kanununun geçici 67/5 maddesi; kurumlar için, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 1 inci maddesinin birinci fıkrası ile aynı Kanunun 15 ve 30 uncu maddeleri uyarınca yayımlanan 2009/14593 ve 2009/14594 sayılı B.K.K.’ları.) (23) Önceki hadler için; 96/8955, 99/13230, 99/13646, 2000/1713, 2001/2847, 2003/6577 sayılı B.K.K.’lara bakınız. (24) Önceki hadler için; 99/13230, 99/12623, 98/11601, 2003/6577 sayılı B.K.K.’lara bakınız (25) (4369 sayılı Kanunla değişmeden önceki şekli) 10. (4108 sayılı Kanunun 23 üncü maddesiyle değişen bent. Yürürlük; 1.8.1995) Başbayiler hariç olmak üzere Millî Piyango İdaresince çıkartılan biletleri satanlar ile diğer kişilerce çıkartılan bu nitelikteki biletleri satanlara yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemelerden(95/7137 sayılı B.K.K. ile % 20) Bu bent kapsamına giren, ödemeler hakkında 13 numaralı bent hükümleri uygulanmaz. (4108 sayılı Kanunla değişmeden önceki şekli) 10. Bir işyeri açmaksızın münhasıran gezici olarak milli piyango bileti satanlara yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemelerden, (93/5148 sayılı B.K.K. ile % 25) (26) Önceki hadler için; 99/13230, 98/11601, 2003/6577 sayılı B.K.K.’lara bakınız (27) (Değişmeden önceki şekli) 11-Çiftçilerden satın alınan zirai mahsuller için yapılan ödemelerden; b) Diğer zirai mahsuller için, (28) Önceki hadler için; 95/7137, 93/5148, 2003/6577, 2005/9266, 2006/11449 sayılı B.K.K.’lara bakınız (29) Önceki hadler için; 2001/2839, 2003/6577 sayılı B.K.K.’lara bakınız (30) Önceki hadler için; 93/5148, 2003/6577 sayılı B.K.K.’lara bakınız (31) (Değişmeden önceki şekli) Götürü usule tabi olan ticaret ve serbest meslek erbabı ile esnaf muaflığından (32) (Değişmeden önceki şekli) 13. Götürü usule tabi olan ticaret ve serbest meslek erbabına, esnaf muaflığından yararlananlara ve diğer kişilere mal ve hizmet alımları için gider pusulası karşılığında yapılan ödemelerden, a) Mal alımları için (93/5148 sayılı B.K.K. ile % 5. Yürürlük; 1.1.1994), b) Hizmet alımları (mal ve hizmet bedelinin ayrılmaması hali de bu kapsamdadır) (93/5148 sayılı B.K.K. ile % 10. Yürürlük; 1.1.1994) (33) Önceki hadler için; 94/5255, 97/10421, 99/13230, 99/13646, 2000/1713, 2001/2847, 2003/6577 sayılı B.K.K.’lara bakınız (34) Önceki hadler için; 2002/5000, 2003/6577 sayılı B.K.K.’lara bakınız (35) (Değişmeden önceki şekli) Bu maddenin 6 numaralı bendinin (a) ve (b) alt bentlerine göre üzerinden vergi tevkifatı yapılan kurum kazancından kâr payı alanlara, tevkif suretiyle alınan vergi red ve iade olunmaz. (36) (Değişmeden önceki şekli) 6, 7, 8 ve 9 numaralı bentlerde yer alan kazanç ve iratlardan, mevduat veya menkul kıymetin vadesi ve menkul kıymetlerin türlerine göre, (37) (Değişmeden önceki şekli) 11 numaralı bent gereğince ziraî mahsul bedelleri üzerinden yapılacak vergi tevkifatında, zirai mahsulün ticaret borsalarında tescil ettirilerek satılıp satılmadığını veya destekleme kapsamında alım yapan kurumlar ile diğerlerine göre. (38) (Değişmeden önceki şekli) 13 numaralı bentte yer alan ödemelerde ödeme yapılan kişilerin mükellef olup olmadıklarına veya ödemenin konusunun emtia veya hizmet alımı emtia ve hizmet alımının birlikte olmasına göre. (39)(6322 sayılı kanunla değişmeden önceki şekli)Kamu Ortaklığı İdaresi (40)(6322 sayılı kanunla değişmeden önceki şekli)a) Baş bayiler hariç olmak üzere Milli Piyango İdaresince çıkarılan biletleri satanlar ile diğer kişilerce çıkartılan bu nitelikteki biletleri satanlara yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemelerden, (2009/14592 sayılı B.K.K. ile %20. Yürürlük; 3.2.2009)(24) (41)(6322 sayılı kanunla değişmeden önceki şekli)6, 7, 8 ve 9 numaralı (42)(2012/3322 sayılı BKK ile değişmeden önceki şekli) 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde yer alan emtia bedelleri veya bu emtianın imalinde ödenen hizmet bedelleri üzerinden % 2, (43)(6327 sayılı kanunla kaldırılmadan önceki şekli)75 inci maddenin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (c) alt bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından, (2009/14592 sayılı B.K.K. ile %5. Yürürlük; 3.2.2009)(34) |
Leave a Reply